Het programma Lexogoth is een desktopprogramma dat ontworpen werd voor het Win11-platform en in de eerste plaats dient om de lexicale kennis van studenten Frans, die het beginniveau al voorbij zijn of al een redelijk gevorderde kennis van de taal hebben, uit te diepen en aanzienlijk uit te breiden aan de hand van courante en effectief gebruikte voorbeelden uit de dagelijkse spreek- en schrijftaal. Hoewel we voor alle voorbeelden een vertaling hebben voorzien, is het wel belangrijk om te beseffen dat Lexogoth geen vertaalprogramma is maar een leerboek waarvan de uiteindelijke bedoeling is dat de taalleerder zijn lexicale kennis systematisch kan onderhouden en uitbreiden.
1. Waarom werd Lexogoth ontworpen ?
Woordenschatverwerving vormt een van de grootste uitdagingen voor wie een vreemde taal leert. Elk nieuw woord vereist immers kennis van uitspraak, spelling, grammaticale inzetbaarheid, betekenisnuances, taalregister én combinatiemogelijkheden. Het correct aanleren en gebruiken van woordenschat is dus een complex proces. Toch zien we dat veel handboeken dit aspect van taalverwerving te eenvoudig benaderen. Vaak beperken ze zich tot woordenlijsten met vertalingen, al dan niet aangevuld met één voorbeeldzin. Een paar invuloefeningen volgen, en daarna wordt verwacht dat studenten de nieuwe woorden vlot kunnen gebruiken in mondelinge of schriftelijke opdrachten.
Onze ervaring als taaldocent leert echter dat deze aanpak zelden volstaat. Taalverwerving, en meer bepaald woordenschatverwerving, is immers geen lineair proces waarbij een woordenlijst met enkele eenvoudige invuloefeningen leidt tot actieve kennis. Studenten leren geen taal door woord per woord zinnen te construeren; dat kost te veel moeite, verloopt onnatuurlijk en leidt tot fouten. Deze methodiek berust op de verkeerde veronderstelling dat studenten vanzelf correct gebruik leren maken van woorden op basis van een losse lijst vertalingen; er ontbreekt volgens ons een extra tussenstap die studenten in staat moet stellen om comptente gebruikers van de nieuwverworven woordenschat te worden.
2. Lexogoth: een andere aanpak van woordenschatonderwijs ?
Om tegemoet te komen aan de hierboven genoemde tekortkomingen van het klassieke woordenschatonderwijs, ontwikkelden we Lexogoth: een desktopprogramma voor Windows 11, gericht op gevorderde studenten en docenten Frans (ERK-niveaus B en C). Lexogoth focust niet op vertalingen, maar op het gebruik van lemma’s in een passende context. Elk lemma wordt verduidelijkt met heldere, realistische voorbeeldzinnen uit zowel gesproken als geschreven Frans. Studenten kunnen via Lexogoth zogenaamde chunks raadplegen: korte zinsdelen, vaste combinaties, idiomatische uitdrukkingen en voorbeeldzinnen die het functionele gebruik van het woord in authentieke context illustreren. Dankzij deze aanpak krijgt de gebruiker inzicht in: syntactische constructies, verschillende combinatiemogelijkheden (collocaties), register en gebruiksfrequentie, betekenisnuances binnen context.
In versie 4.1 (juli 2025) bevat Lexogoth meer dan 40.000 aanklikbare items, telkens gekoppeld aan authentieke voorbeeldfragmenten. Voor veel lemma’s zijn er meerdere voorbeelden beschikbaar die illustreren hoe het woord in verschillende contexten functioneert.
3. Hoe ga je aan de slag met Lexogoth ?
Bij het inoefenen van woordenschat of het voorbereiden van productieve opdrachten (schrijven, spreken), kunnen studenten gericht zoeken op lemma’s. Door herhaaldelijk de bijhorende voorbeeldzinnen te raadplegen en te verwerken, bouwen ze een actief netwerk op van direct inzetbare taalfragmenten. Die geautomatiseerde chunks vormen de bouwstenen van vloeiende communicatie in het Frans. Hoewel de hoeveelheid voorbeelden soms groot is, is dat net de kracht van het programma: veelvuldige blootstelling aan terugkerende structuren versterkt de verwerving. Zo groeit bij de student een stevig, betrouwbaar lexicaal fundament van realistische en correct toepasbare uitingen in het hedendaags Frans.
4. Enkele voorbeelden
(a) “la confiance”
Een concreet voorbeeld om te verduidelijken hoe Lexogoth nuttig kan zijn voor studenten Frans : een goede student die de individuele woorden ‘(une) confiance’ en ‘avoir’ kent, kan misschien een zin vormen als :
– ?‘Elle a de la confiance dans ses amies.’ .
Grammaticaal lijkt deze zin enigszins correct. Toch zal een moedertaalspreker deze formulering als onnatuurlijk ervaren. Dit soort onnatuurlijke constructies komen vaak voor wanneer studenten enkel woordenlijsten en een beperkte syntactische kennis gebruiken om zinnen op te bouwen.
Via Lexogoth krijgt de student nu toegang tot tientallen authentieke voorbeelden waarin het woord confiance op een natuurlijke manier wordt gebruikt. Deze zogenaamde chunks tonen realistische en herbruikbare combinaties, zoals:
(1) T’as raison, il me faisait confiance et j’ai trop parlé, j’ai merdé.
(2) être digne de respect, de foi, de confiance, de mépris
(3) déborder d’enthousiasme, de passion, de joie, de confiance
(4) Elle n’a plus confiance dans l’avenir.
(5) Je n’ai en elle qu’une confiance limitée.
(6) faire confiance à l’équité d’un médiateur
(7) L’enquête montre que la confiance dans la politique a encore chuté depuis 2020.
(8) Il est temps qu’elle reprenne confiance en elle.
(9) Il n’a plus confiance en lui.
(10) Elle manque de confiance en elle, cela se ressent
(+ nog 30-tal andere voorbeelden)
De bedoeling is nu niet dat studenten al deze zinnen van buiten leren. Wel kunnen ze gericht een of twee passende structuren selecteren, inoefenen en daarna actief inzetten in hun communicatieve taken. Door herhaaldelijke blootstelling en gebruik tijdens hun opleiding, zullen deze chunks geleidelijk aan geautomatiseerd worden en uitgroeien tot een bruikbaar netwerk van lexicale kennis. Daarbij leren ze niet alleen hoe confiance wordt gebruikt, maar bijvoorbeeld ook constructies als manquer de of reprendre confiance.
(b) verbindingswoorden
Een ander veelvoorkomend probleem in het taalonderwijs is het foutieve of onnatuurlijke gebruik van verbindingswoorden, zoals toutefois, cependant, of pourtant. Studenten vragen zich vaak af waar zulke woorden in een zin horen. Handboeken geven hier meestal slechts één voorbeeld, waardoor studenten het gebruik tot die ene positie beperken. Anderen baseren zich op hun moedertaal en passen de plaatsing intuïtief aan – wat vaak tot fouten leidt. Met Lexogoth krijgt de student toegang tot een ruime selectie voorbeeldzinnen waarin deze verbindingswoorden in verschillende, correcte contexten worden gebruikt. Dit laat hen toe om zelfstandig inzicht te verwerven in het gebruik en de positie van zulke woorden binnen realistische zinsstructuren.
5. Ondersteunend materiaal voor studenten van de ERK-niveaus A – B
Het programma omvat verder nog een volledig overzicht van de leerstof die je kan terugvinden in een typische cursus Frans (als vreemde taal) voor het volledige niveau A van het Europees Referentiekader voor Talen (ERK, Niveaus A1 – A2, B2). We bieden een overzicht aan van de voornaamste grammaticatopics, woordenschat en taalhandelingen die behandeld worden op dit niveau. Voor de componenten Woordenschat en Taalhandelingen beschikken we ook over een hele reeks (communicatieve) oefeningen maar deze hebben we niet opgenomen in het programma. We willen wel benadrukken dat dit tweede luik vooral een ondersteunende functie heeft binnen Lexogoth en dient om de student snel bepaalde stukken leerstof op zelfstandige en efficiënte manier te laten herhalen of leren. Dit is niet de hoofdfunctie van het programma.